De andere toekomst van house
Het was een gebouw waar in de betere horrorfilm vreemde experimenten worden gehouden, afgelegen en omringd door een altijd gemaaid gazon, rechthoekig en grijs. Geen naam of logo te bekennen, reclame hoefden ze niet te maken. Mijn begeleider liet zijn iris scannen, waarna ik de laser langs mijn oog zag gaan. De glazen deur schoof open en gaf toegang tot de ontvangstruimte waar we werden opgewacht door een elegante vrouw.
“Dokter Eveline Bowman, welkom.”
Na de wederzijdse buigingen, zij iets dieper zoals het hoorde, nam ik afscheid van mijn zwijgzame begeleider.
“Kom, bijna iedereen is er.”
Een lift bracht ons naar de 20ste verdieping en uiteindelijk tot een grote ruimte met uitzicht op Oud-Berlijn. Aan de lange tafel zaten al een aantal mensen, waaronder enkele bekenden uit de scene. Ik nam plaats op een lege stoel en mengde me in het ritueel van hoofdknikjes en gedesinteresseerd voor je uit staren. In mijn geval richting twee mannen die duidelijk bij elkaar hoorden. Onopvallend gekleed totdat ik hun belachelijk wijde broeken van onder de tafel zag verschijnen en een lach moest onderdrukken. Alleen een lange figuur met baard en enigszins verwilderde ogen doorbrak de stilte door zijn buurman uit te horen over percussie en de juiste speakers. Na ongeveer vijf minuten verscheen Bowman weer, dit keer in het gezelschap van een jonge man met rossig haar.
“Zo, met de heer James is ons gezelschap dan toch compleet.”
Haar collega die tot dan toe in de hoek had gestaan, liep naar de tafel. Met een enkele handbeweging activeerde hij een scherm waarop een andere ruimte verscheen met een tafel waaraan, op een na, allemaal zwarte mannen zaten.
“Detroit. Welkom op, mag ik stellen, de belangrijkste dag uit de muziekgeschiedenis.”
De man legde zijn handen op de tafel en ging ons, een voor een, met een trotse blik langs.
“Dit is de dag waar we naar toe hebben gewerkt. Geschiedenis maken, hoe makkelijk gebruikt men die woorden. Hoe triviaal vergeleken bij wat wij vandaag met zijn allen gaan doen. Straks zullen jullie immers naar 1980 worden gestuurd waar jullie uitzonderlijke muzikale kwaliteiten volledig tot hun recht kunnen komen.”
Hij vouwde zijn handen voor een dramatische stilte.
“Vijf eeuwen terug in de tijd.”
Niemand plaatste een bijdehante opmerking, ze waren dus net zo gespannen als ik.
“Ondanks de minutieuze voorbereiding wil ik, ook voor mijn eigen gemoedsrust, de belangrijkste punten nog eenmaal doornemen.”
Normaliter was ik nu op mijn stoel gaan draaien maar het kalmeringsmiddel dat ik vanochtend had ingenomen koloniseerde definitief mijn zenuwstelsel, spieren en synapsen.
“Goed, jullie zijn ingedeeld in vier teams. Twee Amerikaans, twee Europees. Van elk continent zal er een in dit verleden terechtkomen.”
Hij kuchte licht.
“Door quantumeffecten zullen de andere twee in een parallelle tijdlijn arriveren. Dit is onvermijdelijk. En avontuurlijker omdat jullie niet weten hoeveel deze wereld verschilt van de onze.”
Beide teams onderzochten elkaar, alsof ergens een uiterlijke aanwijzing van het lot was te vinden.
“In 1980 bevindt Kraftwerk zich op de top van hun kunnen. Jullie zijn allemaal electronica-muzikanten dus ik hoef dat verder niet uit te leggen. Hierna zal de groep langzaam uit elkaar vallen zonder dat hun innovaties worden uitgewerkt. Tot de recente hausse waar jullie onderdeel van zijn. Zo rond het begin van de 21ste eeuw verdwaalt de wereld in een duistere periode waar we nauwelijks bronnen over bezitten. Pas in 2220 vangt de Wedergeboorte aan, weet de civilisatie zich te hervinden. Maar de achterstand is te groot, het duurde nog bijna 300 jaar voordat we ons echt wisten te herpakken. En dat is te laat.”
Nu volgde we zijn blik naar buiten, de ruïne in opbouw, de sporen die de jackpot hadden achtergelaten nog onmiskenbaar in het landschap aanwezig.
“Het is onze hoop dat jullie de futuristisch cultuur van Kraftwerk kunnen voortzetten, van radicale nieuwe impulsen voorzien en op deze manier de duistere periode weten af te wenden, of de effecten van de jackpot op zijn minst verzachten. Zoals de heer Aphex onlangs zo eloquent wist te verklanken: We are the music makers and we are dreamers of the dream. Dat is jullie taak: onze voorouders laten dromen dat een betere wereld mogelijk is.”
De Autechre-boys bleven stoïcijns voor zich uit kijken maar ik bespeurde bij de rest zoiets als een trotse glimlach. Terecht, we zijn ook goed.
“Vanzelfsprekend mogen jullie je eigen instrumenten bouwen en gebruiken maar probeer je in te houden. Koester het geheim. Digitaal komt net op, houd daar rekening mee wanneer je besluit te programmeren.”
Autechre keken hem schaapachtig aan.
“Probeer dingen uit en je zult merken dat nieuwsgierige collega’s je innovatie proberen te kopiëren. En dat willen we graag, dat ideeën zich verspreiden. Een bepaalde excentriciteit is geoorloofd.”
Hier liet hij zijn blik even gaan naar de IJslandse zangeres met die rare naam.
“Het wordt haast van kunstenaars verwacht. Mocht je per ongeluk zeggen dat je uit de toekomst komt, niet in paniek raken, maar wordt niet te gedetailleerd. Zeker als je in deze tijdlijn terechtkomt voorzichtig zijn met het noemen van gebeurtenissen die in de toekomst gaan plaatsvinden. Er is altijd een wijsneus die op een gegeven moment een patroon herkent. Wees sowieso op je hoede met patronen. Een van jullie kan claimen dat hij zijn ouders niet heeft gekend, als jullie dat allemaal doen, valt het op.”
De langharige figuur naast me sloeg het antieke boek dicht dat hij tijdens de uitleg uitlas en stak een sigaret op. Hij zat duidelijk al in zijn rol.
“Wat als we geen inspiratie meer hebben?”
“Interessante vraag voor een groot ideeënman. Bestudeer de meesters van Düsseldorf. Leg desnoods contact met een van de hier aanwezigen maar wees terughoudend in samenwerkingen. De remix is de veiligste route. En je kunt altijd terugvallen op dubreggae.”
De sigaret van Weatherall had de aandacht duidelijk verbroken en de kortharige van Autechre inhaleerde zichtbaar tevreden. Ik twijfelde ten zeerste of ik die gewoonte uit de 20ste eeuw zou overnemen.
“Maar genoeg gepraat. Laten we gewoon op reis gaan.”
Ondanks het kalmeringsmiddel nam ik onrustig plaats op een mooi gevormde bank. Ik zou nooit meer terugkeren naar deze tijd. Iedereen was naar een aparte ruimte geleid waar twee medewerkers de procedure opstartten. Allereerst kreeg ik een kopje aangereikt waarin een pil lag.
“Psilocybine, om de Droom in gang te zetten.”
Nadat ik het had doorgeslikt kreeg ik een armband om mijn bovenarm die was bevestigd aan een machine.
“Doe deze nu voor je ogen en ga zo comfortabel mogelijk zitten of liggen.”
De band zag er normaal uit maar was ook aan de machine verbonden. Eenmaal geplaatst begon een zacht licht te pulseren.
“We zijn begonnen.”
De pulserende lichten hielpen me te kalmeren en langzaamaan voelde ik de psilocybine opkomen, een zucht die kleine golfjes door mijn aderen liet gaan, door mijn hele wezen. Elke ademhaling was als die van Adam op de ochtend dat hij ontwaakte. Zachtjes doofde mijn ego en vervloeide de tijd. Er was niets.
De lichten keerden terug en begonnen steeds sneller te flikkeren. Ik voelde de tijdwind opkomen, een storm in mijn hoofd die ondragelijk werd om plots te gaan liggen. De lichten doofden wat het teken was om de band af te doen. Ik bevond mij in een lege kamer. Zelfs de machine was verdwenen. De ruiten van het raam waren bijna allemaal gebroken, er klonk een dof gezoem van bewegende machines. De chemische stank penetreerde diep in mijn hersenen. Hopelijk zou ik hier aan wennen. Ik verlegde mijn blik naar de muur, vol barsten die me ongewild deden denken aan tijdlijnen, kaal met uitzondering van een vale poster. Een tentoonstelling die plaats had gevonden in 1978. Een vrouw zit op bed terwijl ze naar buiten kijkt, de zon valt de kamer binnen. Was dit een boodschap, speciaal voor mij achtergelaten? Met moeite kwam ik van de bank die duidelijk zijn beste tijd had gekend. Spieren eisten collectief dat ik weer zo snel mogelijk ging zitten. Ik schoof traag naar de poster. Neue Nationalgalerie. Ondanks de onmiskenbare melancholie van het tafereel beviel het licht me wel. Ik ging systematisch de zakken van mijn jas langs, controleerde of alles veilig was meegekomen. Voor de deur bleef ik een tijdlang staan. Ik kon geen andere kant op. Plots greep ik de deurkruk en liep het geluid tegemoet.
West-Berlijn was eigenlijk de perfecte landingsplaats. Even overwoog ik om me in Amsterdam op een woonboot terug te trekken, al was het omdat alles in mijn geboorteplaats zo traag veranderde. In deze stad zou ik echter nauwelijks opvallen. De periode tot de val van De Muur vormde een mooie incubatietijd voor een ziel uit de toekomst. En als het goed was zou ik veel van mijn futuristische collega’s hier vanzelf tegenkomen. Kortom, ik betrok een appartement in Neukölln waar ik makkelijk een studio in kwijt kon. Mijn dagen bestonden al snel uit wandelingen langs platenzaken en muziekinstrumentwinkels. Het was me op het hart gedrukt om de reeks Roland drumcomputers aan te schaffen zodra ze uitkwamen. De rest van de tijd sleutelde ik aan zelfgemaakte synthesizers, of leerde mezelf programmeren op een uiterst primitieve computer. Voorzichtig probeerde ik de tijd eigen te maken zodat ik op het juiste moment kon toeslaan. Aangezien ik niet hoefde te werken, ging ik bijna elke doordeweekse nacht uit. Zo kreeg ik een beeld van de West-Berlijnse scene, de muzikanten en intellectuelen, de overgebleven Pruisische aristocratie en de talloze druggies. De muziek viel me tegen. De disco die steevast klonk had allang uit moeten zijn. Misschien was Berlijn niet zo cool als de geschiedenisnetwerken claimden. Eigenlijk was ik alleen onder de indruk van een zangeres met de naam Grace Jones. Haar dwingende, welhaast machinale stemgeluid, een decadente lokroep van de stad zelf. Hoe vaker ik naar de clubs terugkeerde hoe meer ik ging vermoeden dat er iets niet klopte.
Die dag besloot ik mijn geheugen weer op te frissen. Mijn vingers dansten over de platenbakken naar de letter K. Ze waren populair want ik kon alleen Ralf und Florian vinden. Ik nam de lp mee naar de kassa en vroeg de medewerker in een gescheurd P.I.L.-shirt of ze misschien Computerwelt of Die Mensch-Maschine hadden. Hij keek me enigszins verbaasd aan: “Van hun? Nog nooit van gehoord. Maar ik ben geen liefhebber, sorry.”
Op dat moment besteedde ik er verder geen aandacht aan, natuurlijk was er veel vraag naar die platen. Een paar dagen later tijdens het avondjournaal werd de twijfel plotseling manifest.
“President Carter ontvouwt ambitieuze plannen om Amerikaanse binnensteden te hervormen. Zo moeten Detroit en Cleveland een belangrijke spil worden in de opkomende computerindustrie om op deze manier banen uit de noodlijdende auto-industrie en…”
De ochtend daarop snelde ik naar de bibliotheek op zoek naar een geschiedenis van de popmuziek. Niet te vinden. Ik probeerde een boek over de avant-garde en de Duitse popmuziek. Gelukkig vond ik Kraftwerk in de index. Ik bladerde naar de corresponderende bladzijden: “…gevormd door studenten van Karlheinz Stockhausen. Eind jaren zestig startten zij een groep The Organisation die na een album uiteenviel waarna zij aan het project Kraftwerk begonnen. Hun geluid werd gedomineerd door primitieve elektronische instrumenten. Optredens leverden de groep een zekere cultstatus op maar naar twee albums werd ook dit project beëindigd waarna beide kernleden de muziek de rug toekeerden. Een interessante groep waarvan het zeker de moeite waard is om de soms lastig te verkrijgbare albums te beluisteren.”
Verdwaasd liep ik de bibliotheek uit, overmand door de onontkoombare realisatie: ik was in de parallelle tijdlijn terechtgekomen.
Eenmaal bijgekomen begon ik de consequenties rustig uit te denken. Geen Kraftwerk betekende een grote leegte. Maar ze waren niet de enige. Ik moest in ieder geval in kaart brengen wie hier wel bestonden. Moroder. George Clinton. Misschien was dat genoeg? De muziek in de clubs stelde me anders niet gerust. En wat nu? Voortborduren op Kraftwerk in 1987 was nog tot daar aan toe, maar zonder hun voorbereidingen zouden house en techno onbegrijpelijk zijn voor mensen. Ik probeerde een opkomende paniekaanval weg te ademen. Zou de hele tijdlijn imploderen zonder futuristische muziek? Er zou toch wel wat anders voor in de plaats komen? De videogames in de speelhallen die de gezichten van jongeren blauw kleurden hadden potentieel. De pc was ook al op de markt. Nu ik hier was en nergens naar toe kon, leek het me het beste om gewoon het oorspronkelijke plan door te zetten. Waren die andere knakkers er eigenlijk al achter gekomen? Ik zat verdomme met Alex Funk opgescheept, die overgewaardeerde bluffer, terwijl ze in de andere tijdlijn lekker op Aphex Twin, Carl Craig en Autechre konden leunen. Ik moest alles in de gaten houden, alles luisteren, alles lezen, op zoek gaan naar signalen uit Chicago en Detroit. Ondertussen kon ik het niet meer uitstellen, tijd om muziek te maken.
Wat als ik gewoon de rol van Kraftwerk op me nam? Met de instrumenten die ik tot mijn beschikking had ging ik aan de slag. Na een maand wist ik zoiets als een complete versie van ‘It’s more fun to compute’ af te maken. Technisch was het een hele prestatie maar het voelde nep, een cover, inauthentiek. Ik geloofde niet in de blije boodschap en ergens kon je dat horen. We moesten accepteren dat dit een universum zonder het roemruchte Kraftwerk zou zijn. Een melancholische gedachte die me ergens ook bevrijdend leek. Ik kon de toekomst vorm geven. Veel meer dan eerst gedacht. Nadat de messiaanse kick was gaan liggen, werd ik overmand door de mogelijkheden en raakte ik lange tijd geen instrument aan.
Tijdens deze windstille periode bezocht ik nauwelijks nachtclubs. Aan het begin van 1983 vond er een Beatles-revival plaats waardoor ik maandenlang niet naar de radio durfde te luisteren. Als er niet snel iets zou gebeuren kwam de tijd nog tot stilstand. Ik bracht hele dagen door in de lokale speelhal, niets leek me op het moment futuristischer dan de symfonie van bliepjes die Zaxxon, Galaga en Centipede produceerden. De trance van deze primitieve games verleidde me veel sterker dan de immersie in de virtuele games uit mijn jeugd. De kasten werden nooit uitgezet zodat de records intact bleven. Steeds vaker prijkte O.R op de bovenste positie. Op tijd besefte ik dat ik nooit met die initialen in verband gebracht moest worden.”Wie is de mysterieuze arcadekoning van Neukölln?” Dat soort onzin. Het was nog geen tijd om uit de schaduw te treden.
“Omar Rodríguez!”
Van schrik verloor ik een leven in Crystal Castles. Geïrriteerd keek ik van het scherm op. En zo keerde de toekomst terug. Over dit moment zouden boeken worden volgeschreven. Vreemd dat ik dit nu al kon bedenken.
“Andi von Bleifeld, in eigen persoon. Dat is lang geleden. Wat is het, bijna vijf eeuwen?”
Ik gaf de joystick aan een gretige toeschouwer door.
“Ik ben blij om je te zien, man.”
“Ik anders. Het is maar een vreemde bedoeling hier. Zullen we wat gaan eten, met wat privacy?”
Dasai sake vloeide rijkelijk. De euforie van een zomerbries, de fluisterende bron in het het woud, alle zorgen weggenomen.
“Ben je er achtergekomen van Kraftwerk?”
Andi knikte terwijl hij aan de misosoep nipte.
“Het is me wat. Maar ik moet je bekennen dat het me weinig uitmaakt. Ik vond ze overgewaardeerd.”
Ik veinsde verbazing en proefde van het zijdezachte rundvlees. Hij had in een berucht interview iets van die strekking gezegd. Interessant dat hij desondanks voor dit project was uitgenodigd. Nou ja, hij was zonder meer een meester van de bas en echo.
“Jij bent geen Duitser, dus je weet niet hoe het is om als muzikant steeds maar die blik in je rug te voelen. Niet een, maar vier vaderfiguren. Altijd aanwezig. Met een ijzeren grip op de muzikale Duitse identiteit. Bach, Beethoven, Schumann, Kraftwerk. Voor mij voelt het als een totale bevrijding.”
Ik schonk de sake bij en hief de choko.
“Hoe dan ook, het zijn de kleine dingen die me fascineren. De veranderingen die je niet verwacht. En dat heeft natuurlijk allemaal wel weer consequenties waardoor onze missie lastiger wordt.”
“Ja, je hebt volkomen gelijk. Ik heb er een tijd over ingezeten maar ik denk dat we er gewoon iets van moeten maken. Dat is toch ook enorm bevrijdend?”
Hij knikte.
“Heb je eigenlijk Hütter of Schneider al proberen op te sporen?”
Uit beleefdheid nam ik een hap rijst. Hoe hoogstaand van kwaliteit, ik bleef altijd meer een liefhebber van noedels.
“Nee, ik heb het wel overwogen maar het is mij teveel gedoe. Weet jij wat er tussen die twee is gebeurd? Dan moet ik zeker gaan zeggen dat ik uit de toekomst kom en alsnog ‘Autobahn’ maken. Daar is het gewoon te laat voor.”
“Trouwens, weet je wie ik regelmatig tegenkom? Bowie! Die is hier blijven wonen. Hij is wel weer ontzettend aan de coke maar maakt nog steeds platen. Altijd op zoek naar nieuwe input. Laatste keer dat ik hem sprak was hij heel enthousiast over een groep, Einstürzende Neubauten, waar hij iets mee ging doen. Misschien is dat een pad dat we kunnen verkennen. Bowie als een soort futuristisch muzikale dictator en dat jij hem ideeën voedt.”
“Ik?”
Hij boog quasi-ironisch.
“Ja, jij, Rodríguez-san. Mijn muzikale avonturen zitten erop. Ik heb de laatste jaren als een gek tracks zitten maken. Een hele kluis vol, zeker 500 nummers die, als de tijd rijp is, steeds op het juiste moment kunnen worden uitgebracht. Wat mij betreft staan de komende 30 jaar vast.”
En dan moest ik nog beginnen.
“Ik heb het er mee gehad. Ik ga een andere hobby zoeken. Zo ben ik op het moment bezig om Oost-Berlijn in kaart te brengen. Zodra De Muur valt, sla ik toe en koop ik daar allemaal gebouwen op.”
Voldaan hing hij achterover terwijl hij met gesloten ogen aan zijn glas Yamazaki 12 rook.
“Met al die gebouwen lanceer ik een netwerk van clubs, restaurants, galerieën, koffiehuizen en tripruimtes. Allemaal onder een eigen naam, het moet organisch voelen en groeien. Ik ga van deze stad de hoofdstad van het goede leven maken. Berlijn 2000, het hoogtepunt van de Westerse civilisatie, dat lijkt me wel wat.”
Die nacht schoot ik om 3:15 wakker. De Muur! Dat was natuurlijk de oplossing. Wanneer de gehate Muur neerging zouden we paraat staan. Een nieuwe muziek voor een nieuwe tijd. Iedereen zou samenkomen in de clubs en feesten die wij hadden geprepareerd. Een historisch evenement zonder precedent. Wat er naderhand ook zou gebeuren, dit zou altijd de leidraad vormen. De bestorming van de Bastille op ecstasy. De dag erna zocht ik Andi op om hem het plan voor te leggen.
“Geweldig. Nobelprijs voor de Vrede bijna gegarandeerd, of komt Mandela dan ook niet vrij? Maar…”
Ik had even geen zin in gemaar.
“…er is een ding en ik heb er gezien mijn investeringsplannen al flink over zitten malen. Weten we zeker dat De Muur op 9 november 1989 opengaat?”
“Wat bedoel je?” Al begon het voorzichtig te dagen.
“Nou, die kleine verschillen waar we het gisteren over hadden. Een aantal zou je best wel groot kunnen noemen. Ik denk vooral aan Carter. Die geeft in zijn tweede termijn steeds minder geld uit aan het militair industrieel complex en heeft ingezet op een digitale infrastructuur. Amerika zal de komende vijf jaar enorm veranderen. Ik lees steeds vaker nieuwsberichten dat ze militaire bases in Duitsland willen gaan sluiten. De Koude Oorlog is redelijk lauw op het moment. Kijk naar de Sovjet-Unie. Ongetwijfeld loopt het systeem langzaam vast maar gaat dat net zo snel als in onze tijdlijn? Vergeet niet dat ze in Afghanistan de moedjahedien hebben verjaagd. Zie je waar ik naartoe wil?”
Ik werd overweldigd door mogelijkheden en twijfels. 9/11 was op deze manier ook van de baan. Wat eigenlijk heel goed uitkwam. Als mijn plan zou slagen werd het utopische momentum niet afgeremd. Dit was de manier om de missie te laten slagen.
“We moeten informanten zien te vinden in Oost-Berlijn. Blijf het nieuws volgen. Het is ongelofelijk maar we leven in een uniek experiment. We kunnen observeren hoeveel in de geschiedenis vaststaat. En anders moeten we de geschiedenis maar een handje helpen.”
Andi en ik waren het snel eens over de taakverdeling. Voor zijn gedroomde zakenimperium moest hij toch al contacten leggen in de DDR. Met behulp van wat gerichte steekpenningen had hij al snel toegang tot Stasi-communiqués. Als bijvangst werd duidelijk dat ze geen weet hadden van tijdreizigers. Toch een zorg minder. Ondertussen moest ik de Berlijnse housescene uitvinden. Ik hervond mijn inspiratie en begon, soms met aanwijzingen van Andi, een reeks tracks te produceren. Tegelijkertijd huurde ik een winkelruimte waarin ik een platenzaak begon. Time Travel, natuurlijk. Ik veroorloofde mezelf een kleine knipoog omdat ik verder zoveel mogelijk anoniem opereerde en zeker geen interviews ging geven. Rond die tijd begon ik de eerste levenstekens uit Chicago te ontvangen. Detroit volgde al snel. Ik legde meteen contact en bestelde een groot aantal 12-inches om hun vertrouwen te winnen en geld in het circuit te pompen. Na een tijd stuurde we onze 12-inches richting Amerika zodat de muzikale dialoog op gang kon komen. Binnen een jaar waren beide teams compleet en in contact met elkaar.
Op 27 april 1986 werd ik tijdens de lunch door Andi gebeld.
“Ik heb soort van goed nieuws. Mijn Stasi-informanten zeggen dat de ramp bij Tsjernobyl gisteren heeft plaatsgevonden.”
“De komende dagen maar thuis blijven dan.”
“Ja, en uitkijken met wat je eet en drinkt.”
“Dat wordt een gin-tonic dieet.”
“Toch fascinerend.”
“Wat?”
“Nou, blijkbaar moeten bepaalde dingen gewoon gebeuren. Een soort rotsen in de stroom van de geschiedenis, of zo. Veel is in beweging maar blijkbaar tot op een bepaald niveau.”
Mijn gedachten dwaalden automatisch de geschiedenis af.
“Denk je…”
“Ja, volgens mij is het onmogelijk om Hitler te vermoorden. Geen idee wat er gebeurt als je het probeert, maar het zal mislukken.”
Dankzij de undergroundstatus van Time Travel raakte ik bevriend met een groot aantal clubeigenaren en opkomende partyorganisatoren. Eind 1987 was het tijd om te zaaien. Het koste me weinig moeite om Jürgen van Der Blitz over te halen om een Chicago Housenacht te organiseren. Ik liet DJ Pierre en Jefferson Grant overkomen, beide bekenden, Pierre uit de geschiedenis, Grant uit de toekomst. Die nacht zag ik dat het te lang in disco gemarineerde publiek van Berlijn nog niet klaar was voor de acidbliepjes die Pierre als genotsmoleculen door de speakers joeg. Nou en, ik was getuige van een legendarische gebeurtenis. De geboorte van de toekomst. Toen Grant om 4:00 in de nacht begon waren er nog maar een handvol mensen op de dansvloer plus een aantal figuren die geconcentreerd naar de DJ keken en die ik herkende uit de winkel. Zij gingen allemaal zelf muziek maken. Gegarandeerd.
Ik had ooit, in een verre toekomst, een naam voor mezelf gemaakt met een experimentele interpretatie van house. Zonder twijfel was ik trots op een aantal tracks, zeker wanneer een andere DJ ze draaide en de mix er weer een aspect van belichtte dat ik zelf nooit had gehoord. Ik had volgers en navolgers. Ik had tienduizenden housetracks beluisterd en toch, wanneer Grant draaide voelde ik ontzag. Geconcentreerd bewoog hij langs drie draaitafels. Het was ruig, technisch gezien niet altijd even netjes maar je werd meegesleurd in een energiestroom die steeds werd onderbroken, om met behulp van scratches en backspins naar een hoger plan te worden getild. Hij was half mens, half crossfader. Het was house als waarheid.
Het leek weer iets drukker te worden in de club. Wat zouden deze mensen denken nu ze voor het eerst werden geconfronteerd met de toekomst? Ik zag verwondering, concentratie, scepticisme, gelach en hoofdschudden. Was dit het ontsteken van de vlam? Bij de bar schreeuwde Jürgen dat we maar door moesten gaan tot de ochtend.
“Indrukwekkend! Met wat goede reclame kunnen we hier wat van maken. Denk je dat je volgende maand nog zoiets kunt organiseren?”
Ik zei gewoon ja.
In Time Travel steeg de vraag naar Amerikaanse importplaten gestaag. Steeds meer bakken werden ingeruimd voor in anonieme witte hoezen gestoken vinyl. Ik kreeg plotseling telefoontjes uit Manchester, Londen, Glasgow, Amsterdam, Parijs en Gent. Niet alleen om platen te bestellen maar ook om nieuw lokaal materiaal te leveren.
Jefferson Grant keerde twee maanden later terug voor de derde nacht in Der Blitz. Dit keer stond er een rij tot om de hoek. Nu al begon men andere kleding te dragen. De traditionele leren jacks werden ingeruild voor ruim zittende jassen in primaire kleuren. Iemand kwam op het idee om een stroboscoop aan te zetten en rook op de dansvloer te blazen. Het was de eerste keer in mijn leven dat ik in telepathie geloofde want ik voelde de collectieve klik. Iedereen werd in het moment gezogen. Na afloop liet Grant weten in Berlijn te willen blijven.
“Jullie zijn met iets groots bezig en daar kan ik maar beter bij zijn.”
Binnen een drie dagen woonde hij een paar straten verderop.
In de lente van 1988 was West-Berlijn in de ban van house en ik was de Koning van Acid. Ik was eindelijk de persoon die ik altijd had willen zijn. Wat een ongekende macht om heden, verleden en toekomst te vormen. Was dit wat de grote figuren uit de geschiedenis wisten? Konden zij het op natuurlijke wijze overzien en speelde ik vals? Of waren veel meer tijdreizigers mij voorgegaan? Het was bij de introductie ter sprake gekomen maar resoluut als taboe ter zijde geschoven. “Ervaar het alsof je de allereerste reiziger bent.” Ze wisten dat we het wisten, maar wanneer ik de geschiedenis bestudeerde, verzandde ik als snel in speculatie. Ik had genoeg verdachten op het oog maar misschien waren het wel de onbekenden, de stille krachten, fluisterende adviseurs waarvan de namen zelden de geschiedenisboeken haalden.
Maar hoe was de situatie in Oost-Berlijn? Andi was permanent onzeker.
“Ik ben maar ecstasy naar oost gaan smokkelen. Baat het niet dan schaadt het niet, toch? Misschien dat het helpt om die politieman in het hoofd te laten relaxen. Het blijven zulke fanaten in de DDR. Gorbachov lijkt het in goede banen te leiden. En de Russen proberen mee te komen met de Amerikanen. Had je gehoord van het Digitale Vijfjarenplan? ‘Laat alle arbeiders werken met 256 K!’ Ik weet niet hoor, Motorola gaat een draadloze telefoon lanceren. Met een digitaal scherm, daar staan zelfs de Japanners van te kijken. Maar goed, ook Sovjet-computers zullen wat kunnen en daar zit ik mee.”
Eerlijk gezegd was ik met mijn hoofd meer bij de set die ik de komende nacht ging draaien en hoe ik mijn nieuwe imports er in zou verwerken. Halfautomatisch vroeg ik “Waarom?”
“Gast. Ze gaan de computers aan elkaar koppelen. Alle gegevens die daarmee kunnen worden opgeslagen en dat in handen van de KGB en Stasi. Shit, die klootzakken zijn met pen en papier al meesters van de controlestaat. Dus stel je dat even, ik weet niet, tienduizend, honderdduizend keer zo efficiënt voor. Straks moet ik zeker een virus laten ontwikkelen om de boel plat te leggen. En daar hebben die paranoialijers natuurlijk allang aan gedacht.”
Om hem af te leiden zette ik een nieuwe plaat op.
“Hier, nieuw spul uit Detroit. Wel fijn dat Kevin Saunderson ook in onze tijdlijn leeft. Een wereld zonder deze baslijn is een wrede grap.”
Natuurlijk waren Andi’s zorgen terecht, zeker omdat alles afhing van het tijdig neergaan van De Muur. Maar ik was omringd door positiviteit. House Nation. Roze wolken, knuffels. En dat werkte aanstekelijk.
“Ik heb er alle vertrouwen in, man. Der Sommer der Liebe, dat willen die Ossie’s ook meemaken. Het is een idee dat zichzelf verkoopt.”
Hij liet zijn vingers langs de muur van vinyl gaan.
“Dat is op zich waar. Ze vertellen me dat er illegale feesten worden georganiseerd. Heel niche en kleinschalig. Net als punk vroeger. Ze beschikken natuurlijk niet over Technics. Waarschijnlijk bouwen ze de mixer zelf. Politie zit er bovenop. Je kunt daar niet pissen zonder dat een agent zich er tegenaan bemoeit.”
Vanaf eind oktober stonden we paraat. Erich Honecker was na al die jaren afgezet. Je wist maar nooit of door onze inmenging de datum van deze historische gebeurtenis was gaan schuiven. Ik sliep slecht waardoor de dagen steeds waziger werden.
“Laten we gewoon beginnen.”
Andi was er niet veel beter aan toe.
“Het is de zevende vandaag hè? Drie nachten voorfeesten. Dat moet men hier aankunnen. De stad barst bijna uit zijn voegen van de hoeveelheid drugs. Dus dat zit wel goed.”
Aan zijn raspende lachje te horen zat hij er met zijn neus bovenop.
“Ja. Let’s go. We beginnen vannacht in Der Blitz, morgen nog wat clubs erbij en dan de negende op volle stoom. We blazen die Muur anders zelf wel omver.”
Het feest in Der Blitz hield niet op. Grant bleef draaien en draaien. Ik moest op een gegeven moment door een verlaten Berlijn naar de zaak rijden om een paar nieuwe kratten voor hem te halen. Na 18 uur ging hij out. De nacht daarop was hij alweer aan de andere kant van de stad bezig. De tijdreizigers wisten allemaal dat dit de opening was. Wij waren de Engelen van de Geschiedenis en in tegenstelling tot die andere knakker was ons gelaat richting de toekomst gewend. De storm uit het Paradijs droeg ons naar de onvermijdelijke bevrijding van de mens. Bring that beat back.
9 november 1989. De afgelopen dagen wist ik alleen sporadisch in de auto te slapen. Rond 7:00 draaide ik mijn laatste plaat, ‘Gabi’, die ik speciaal voor deze gelegenheid had bewaard. Een zware stem herhaalde steeds “Destruye el Muro” terwijl heel langzaam een acidlijn aan intensiteit toenam, dan een goed getimede stilte waarna de stem eenmalig “Zerstören die Mauer” zegt en de beat vol knalt. Alle handen gingen in de lucht. Mijn werk zat erop.
De set gaf me tijdelijk een energiestoot, maar nu viel ik uitgeput op bed. Eenmaal wakker begon het al te schemeren. Na een snelle douche en poging tot ontbijt liep ik half-verdwaasd richting Checkpoint Charlie. Ik was zelfs voor mijn eerste DJ-optreden niet zo nerveus geweest. Nou ja, er zou zich wel een andere gelegenheid voortdoen als dit mislukte. Ik vond het zelf ook niet overtuigend klinken. Bij de doorgang aangekomen zag ik zowaar een groepje mensen staan. Een goed teken, alles aan hun lichaamshouding wees op verwachting en nieuwsgierigheid. Een aantal van hen had een transistorradio aan het oor. Ik kon niets anders doen dan een wat onhandig wachtende houding aannemen.
Een stem met zwaar Engels accent vroeg mij in het Duits: “Heeft u misschien een sigaret voor mij? Ik ben die van mij helaas thuis vergeten.”
Ik dacht al dat ik die beleefde stem herkende. Bowie. Ik haalde twee sigaretten tevoorschijn die hij op elegante wijze aanstak. Gouden Dunhill. Natuurlijk. Met zijn grijze haar was hij een schim van de popster van vroeger, een heer, mager, met een mooie, zwarte jas, ongetwijfeld van een van die Japanse ontwerpers waar iedereen in Berlijn kleding van wilde dragen.
“Mooie avond voor een wandeling, nietwaar?”
Hij wist het. Die pretoogjes verraadden hem. Waarschijnlijk was dat de bedoeling.
“Ja, een frisse neus is geen overbodige luxe. Ik heb de afgelopen tijd als een onrustig nachtdier geleefd.”
Als hij lachte zag je bijna alleen zijn gele, scheve tanden.
“Ach, het leven van de jonge vampier.”
Ik bood hem nog een sigaret aan. Ik had hem in de winkel vaak genoeg zien kettingroken terwijl hij geconcentreerd naar nieuwe platen luisterde om ze vervolgens allemaal aan te schaffen.
“Het is een vreemde sensatie niet, dat alles lijkt te lukken. Alsof je de wereld je wil oplegt. Niemand weet echt wat kunstenaars zijn. Kunstenaars al helemaal niet.”
Probeerde hij me uit de tent te lokken?
“Ha, hoor mij weer doordraven. Wist je dat ik bezig ben met een herinterpretatie van Low? Met jonge producers. Ken je Moritz?”
Ik knikte.
“Ik heb wat geruchten in de chillouts opgepikt.”
“Een remix zoals je het tegenwoordig zou noemen. Ik weet niet. Ik wilde nooit terugblikken, altijd vooruit. En het moment is zo uitbundig en positief. Maar misschien hoort dat juist, tegen de stroom ingaan.”
De lampen waren achter De Muur ontstoken. Checkpoint Charlie baadde in goedkoop tl-licht. Werden die bewakers al een beetje zenuwachtig of kon het ze allang niets meer schelen? Ik hoorde in de verte een bassdrum pompen. En nog een. Met gesloten ogen draaide ik mijn hoofd om te lokaliseren uit welke richting de steeds sterkere trilling klonk.
(Amsterdam, 2020)
Uit de bundel Liefdeloos universum (2021)
